Trò lừa tình giữa lan và ong

 

 

 

 

Cây lan có những đường nét giống hệt một con ong cái. Thảo nào ong vò vẽ đực này nghĩ rằng hoa là một ong vò vẽ cái và thử để có tình dục với cây (ảnh: Esther Beaton - ABC Online)

ABC Science Online -  -Thế giới thực vật của nước Úc là một nơi chứa đầy những chuyện hấp dẫn về tình dục, trong đó câu chuyện về một loài lan có sức quyến rũ tìm cách giả trang thành ong cái để quyến rũ những chú ong vò vẽ lạc đường.

Anne Gaskett, một sinh viên học tiến sĩ tại Đại học Macquaire ở Sydney, đã phát hiện thấy bằng chứng đầu tiên về cuộc chạy đua cách mạng tiến hoá giữa hoa lan và những con côn trùng thụ phấn.

Cô đã sử dụng công nghệ màu tiên tiến để tìm hiểu làm thế nào mà các hoa lan khiến các con ong đực tin rằng chúng đã tìm thấy các bạn tình là những con ong cái.

Cô ta nói kết quả có thể giúp tìm ra những biện pháp kiểm soát côn trùng nhạy cảm với môi trường và bảo vệ các loài lan quý hiếm.

Gaskett đã tìm hiểu cách hoa lan lừa bịp loài ong vò vẽ (Lissopimpla excelsa). Và cô ta nói đối với loài ong này thì cây lan có đủ "những đường cong nữ tính của một con ong cái". Nhưng loài ong không phải dễ bị lừa. Cô đã tìm ra rằng sau vài lần tiếp xúc, các con ong đã tránh quan hệ tình dục với cây.

Gaskett, phân khoa Khoa học Sinh vật, nói rằng, khi đó hoa lan lại phải tăng cường tài bắt chước để trở nên giống hệt ong cái nhằm thu hút ong đực thụ phấn cho nó.

Cô ta nói "Điều này có nghĩa là chỉ có những cây lan có sức thuyết phục nhất thì mới tiếp tục sinh sôi nẩy nở".

Tính thuyết phục

Hoa lan là loài thực vật duy nhất lừa côn trùng bằng trò bịp bợm tình dục như vậy. Mục đích là để thuyết phục côn trùng "kết bạn" với nó. Khi đó ong đực sẽ mang phấn trên cơ thể và đi thụ phấn cho những bông hoa khác.

Gaskett nói điều đặc biệt là loài ong mê muội này đã bị lừa để đi thụ phấn cho 5 loài phong lan khác nhau, thuộc nhóm Cryptostylis. Thông thường một loài côn trùng chỉ thụ phấn cho một loài phong lan. Điều này có nghĩa là 5 cây lan này phải mang đến cho ong đực một cảm giác hoàn toàn giống nhau, mặc dù trông hoàn toàn khác nhau dưới mắt người.

Cô ấy nói "Tôi muốn biết là năm cây lan làm sao mà đã có thể thuyết phục con ong đực rằng tất cả là một con ong cái".

Gaskett sử dụng máy đo quang phổ để phân tích màu của bốn trong số năm hoa lan và một ong cái.

Cô đã tìm thấy hoa lan mô phỏng gần như chính xác màu của ong cái. Cô cũng tìm thấy những hệ số bao gồm màu nền, đường nét tiềm ẩn và phạm vi màu trông rất giống một con ong cái đối với ong đực, kể cả những "tay cầm tình yêu" mà con ong đực nắm vào vào khi giao phối.

Trò lừa bịp quyến rũ.

Cây lan Cryptostylis là giống đầu tiên của những cây lan Úc được tìm thấy kiểu lừa bịp này.

Kết quả tìm kiếm, vào những năm 1920 bởi một thầy giáo - có năng khiếu - nhà tự nhiên học Edith Coleman, đã công bố trong Victorian Naturalistvà được thế giới chú ý đến.

Gaskett nói trò lừa tình giữa lan và ong vò vẽ xuất hiện trong một số những chỗ công cộng ở Úc bởi cây lan là bình thường ở Úc và Tân Tây Lan. Gaskett nói "Mọi người đi qua mà không hề biết là có âm mưu tình dục ngay bên cạnh họ trong công viên".

Cô ấy bây giờ đang nghiên cứu hương thơm của những cây hoa lan và kiểm tra nó trên râu của ong vò vẽ để quan sát vai trò của mùi trong quá trình dụ dỗ.

 

Nguyễn Nam Sách

Dani Cooper
ABC Science Online

Share on email